Hoe onafhankelijk zijn medische deskundigen? Een vraag waarover de Kamercommissie Volksgezondheid zich vorig jaar tijdens enkele hoorzittingen boog. Dat resulteerde in een wetsvoorstel ‘tot versterking van de geloofwaardigheid, de transparantie en de onafhankelijkheid van de beslissingen op het vlak van de volksgezondheid’ dat onlangs door enkele PS- en MR-kamerleden werd ingediend.
Het Riziv, het federaal Kenniscentrum (KCE), de Hoge Gezondheidsraad (HGR) en het Federaal Agentschap voor de Geneesmiddelen en de Gezondheidsproducten (FAGG) maken op regelmatige, zelfs structurele basis gebruik van experten allerhande. De Kamer van Volksvertegenwoordigers organiseerde vorig jaar een hoorzitting om na te gaan of deze experten wel onafhankelijk zijn. Rechtstreeks aanleiding voor de hoorzitting was de discussie over de manier waarop de potentiële Mexicaanse griepepidemie werd aangepakt. Uit de hoorzitting bleek dat de verschillende organen hun eigen manier hebben om hiermee om te gaan.
De Commissie Tegemoetkomingen Geneesmiddelen (CTG) vraagt elk lid van de commissie (en al haar werkgroepen) jaarlijks een declaratie van mogelijke belangenconflicten. Een belangenconflict hoeft niet noodzakelijk tot uitsluiting van de expert te leiden. De melding wordt als voldoende transparant ervaren en wanneer er een dossier op tafel komt waar het belangenconflict speelt, onthoudt de expert zich voor dat dossier bij de stemming. De Technische Geneeskundige Raad (TGR), een andere instantie binnen het Riziv, heeft dan weer geen formele procedure om met belangenconflicten om te gaan. Het KCE oordeelt geval per geval of een expert al dan niet aan een studie kan deelnemen. De HGR heeft dan weer een erg omslachtige manier om te onderzoeken of een belangenconflict invloed kan hebben op het advies van een expert.
Om de politiek rond belangenconflicten verder te stroomlijnen, dienden een aantal Franstalige kamerleden in opvolging van de hoorzitting een wetsvoorstel in dat alles transparanter en beter op elkaar afgestemd moet maken. Het wetsvoorstel voorziet dat een verklaring van de expert verplicht is alvorens hij aan de werkzaamheden van een aantal instanties en commissies (die vastgelegd moeten worden door de minister) kan deelnemen. In die verklaring worden de belangenconflicten van de afgelopen vijf jaar vermeld. Valse verklaringen kunnen leiden tot een boete van 200 tot 15 000 euro en een gevangenisstraf van een maand tot een jaar.
Filip Ceulemans