Een nieuwe studie van het Onderzoekscentrum Sociaal Europa (OSE) in opdracht van het Riziv toont aan dat de ongelijkheid in de toegang tot de gezondheidszorg in ons land toeneemt.
De toegang tot de gezondheidszorg is in België relatief goed. Amper 2% van de volwassen bevolking verklaart onvervulde medische behoeften te hebben omwille van financiële redenen. Toch verbergen de globale cijfers grote verschillen tussen bevolkingsgroepen. 6,7% van de mensen in de laagste inkomenscategorie heeft onvervulde zorgbehoeften (in 2011 was dat 4,1%), terwijl het bij mensen in een hogere inkomenscategorie quasi nul is. Om de verschillen in kaart te brengen, vroeg het Riziv het Onderzoekscentrum Sociaal Europa (OSE) de situatie in kaart te brengen.
Een eerste reden voor een verminderde toegang tot de gezondheidszorg is het niet-gedekt zijn door de verplichte ziekteverzekering. Het OSE onderscheidt hier twee belangrijke groepen: mensen die hun verplichte sociale bijdrage niet hebben betaald (vooral zelfstandigen) en mensen die recht hebben op dekking, maar niet de vereiste administratieve stappen hebben gezet. Voor de eerste groep kijkt het Riziv met angst uit naar de gevolgen van de huidige pandemie. De verwachting is dat nog meer zelfstandigen hun sociale bijdragen niet zullen (kunnen) betalen.
Een tweede obstakel bij de vraag naar zorg is het voorschieten van gezondheidskosten, een typisch gegeven in ons systeem van betaling per prestatie. Vooral de vooruitbetaling aan kinesitherapeuten, tandartsen en specialisten weegt zwaar. “De veralgemeende toepassing van de derdebetalersregeling voor zorg die door huisartsen aan kwetsbare groepen wordt verleend, wordt over het algemeen toegejuicht. Het feit dat het in sommige gevallen de zorgvestrekker is die bepaalt of de derdebetalersregeling al dan niet van toepassing is, is niet in overeenstemming met sociaal beleid dat gericht is op het waarborgen van een sociaal recht voor iedereen”, zeggen Rita Baeten en Sophie Cès van het OSE.
Een heet hangijzer is en blijft de kost van een ziekenhuisverblijf. Op Griekenland, Cyprus en Ierland na ligt de dekking door de ziekteverzekering het laagst in België. De vrees bestaat dat de COVID-19-pandemie de situatie alleen maar zal verergeren.
Nog een drempel voor toegang tot de zorg is de complexiteit van het Belgische gezondheidszorgsysteem, en dat op alle niveaus. De digitalisering van sociale, administratieve en gezondheidsdiensten maakt het systeem nog complexer en treft opnieuw vooral mensen in een lagere inkomenscategorie.
Filip Ceulemans
