Zes kernprincipes om de winter door te komen

Een groot deel van de patiënten kan met minimale ondersteuning goed voor zichzelf zorgen. Door deze patiënten hierin op weg te helpen kunnen huisartsenpraktijken maximaal ruimte vrijmaken voor de zorg voor kwetsbare en chronische patiënten met complexe zorgbehoeften.

Concrete handvaten 

• Maak al je patiënten vertrouwd met wetenschappelijk onderbouwde informatie via mailings (eventueel nieuwsbrief)/de praktijkwebsite/ info in de wachtzaal. Ook over de praktijkorganisatie in het najaar. 
• Verwijs zo nodig naar wetenschappelijke websites waarop zij algemene gezondheidsinformatie alsook COVID-19-gerelateerde informatie terugvinden. Materiaal over COVID-19 voor laaggeletterden en anderstaligen vind je bij ‘Wablieft’ en ‘Het Rode Kruis’. 
• Gebruik voor uitleg over het testbeleid de patiëntenfiches van Domus Medica. Daarin staan drie scenario’s beschreven, namelijk wat de patiënt moet doen bij:
  • COVID-19-symptomen, 
  • contact met een besmet persoon, 
  • terugkeer uit het buitenland.  
• Benadruk dat patiënten hun testresultaten zelf kunnen raadplegen op mijngezondheid.be of cozo.be. In de toekomst zullen patiënten die een ‘corona-test-prescription code’ toegestuurd krijgen door het callcenter (bv. hoogrisicocontacten) hun uitslag ook via sms ontvangen. 
• Ondersteun een doelgerichte aanpak van preventie m.b.v. de ‘Gezondheidsgids’. Specifiek bij patiënten met chronische aandoeningen. 
• Verwijs die patiënten met behoefte aan ondersteuning in zelfzorg ook door naar lokale ondersteuningsinitiatieven, zoals bijvoorbeeld de logo’s.

De eerste golf heeft bewezen dat de poortwachtersfunctie van de eerste lijn cruciaal is voor een goed functionerend gezondheidszorgsysteem. Als poortwachter ben je echter ook het eerste aanspreekpunt voor jouw patiëntenpopulatie. Goed triëren en delegeren is noodzakelijk om de huisartsenpraktijk werkbaar en toegankelijk te houden.

Concrete handvaten 

• Bespreek in de huisartsenpraktijk hoe de telefonische triage van infectiepathologie georganiseerd wordt. Houd rekening met de uitgebreide testcriteria. Vermeld deze afspraken duidelijk op de praktijkwebsite en online-agenda m.b.v. een ‘pop-up’. Hier kan bijvoorbeeld instaan dat patiënten met klachten aan de luchtwegen altijd een telefonisch consult boeken. 
• Verminder de telefoonbelasting met een online-afsprakensysteem. 
• Maak afspraken binnen de praktijk over wie wanneer de telefoon opneemt en wie wanneer terugbelt. 
• Filter coronavragen in een:
  • aparte mailbox, 
  • telefonisch ‘vragenuurtje’ op een vast tijdstip of terugbelspreekuur, 
  • FAQ-pagina op de website op basis van de antwoorden van de FAQ van Domus Medica. 
• Maak duidelijke afspraken over hoe de patiënt in acute situaties de huisartsenpraktijk kan bereiken. Werk eventueel met een noodlijn. 
• Stel indien mogelijk een standaard triageprotocol op voor het afhandelen van korte medische vragen door een medisch secretaresse of verpleegkundige. 
• Plan buffers in bij fysieke consultaties om extra zorgbehoefte en acute pathologie op te vangen. 
• Laat je goed omringen en verdeel de taken binnen de huisartsenpraktijk en/of met lokale spelers, zoals de gemeente en andere zorg- en welzijnsverleners. Vertrek vanuit de zorgnoden van de populatie en het beschikbare zorgaanbod in de regio. 
• Communiceer gemakkelijk en veilig met (externe) zorgverleners via bijvoorbeeld eForms, Siilo App,.... Tips en tricks voor goed gebruik van de Siilo-app vind je hier. 

Tijdens een heropflakkering van de COVID-19-epidemie gaan bepaalde patiënten het contact met de huisartsenpraktijk vermijden. Dat is vaak onterecht. Identificeer deze patiënten en volg hen actief op om uitstel van zorg te vermijden.

Concrete handvaten 

• Contacteer uw kwetsbare patiënten proactief. Neem zoveel mogelijk angst en onduidelijkheid weg door vragen te stellen (bv. ‘Waarvoor ben je bang om naar de praktijk te komen? Wat houdt je tegen?’). 
• Evalueer de opvolgingsfrequentie en -methode van je chronische patiënten. Hoe vaak en wanneer is een huisbezoek en een fysiek, telefonisch of videoconsult gepast? 
• Gebruik een veilig medium voor een videoconsult. 
• Door medisch én sociaal te coderen kan het EMD je ondersteunen in het identificeren en actief aanschrijven van deze patiëntengroep. Domus Medica werkt momenteel aan een opleiding over de do’s-and-don’ts van coderen. 
• Controleer therapietrouw en vraag actief naar bijkomend medicatiegebruik (met en zonder voorschrift). Maak afspraken met de lokale huisapothekers voor voldoende (herhaal)voorschriften voor patiënten. Stuur deze bijvoorbeeld naar de patiënt via ‘Helena’ (CareConnect) of naar de apotheker via ‘Siilo’(max. drie maanden geldig). 
• Maak afspraken met eventueel de verpleegkundige, kine, wekelijkse familiehulp en/of mantelzorgers voor continue zorg in de thuissituatie. 
• Heb voldoende aandacht voor het psychosociale welzijn van patiënten. Breng de lokale ondersteuning in kaart via de gemeente of de eerstelijnszone en verwijs de patiënt tijdig door naar bijvoorbeeld CAW-ondersteuning. 

Elk najaar worden huisartsen geconfronteerd met een toename van virale aandoeningen. Deze winter wordt dat gecombineerd met een nieuwe COVID-19-piek. Bereid de huisartsenpraktijk voor op een sterke toename van de infectiepathologie en probeer zoveel mogelijk infectieuze en niet-infectieuze pathologie te scheiden. Denk binnen de kring en samen met de gemeente ook na over worstcasescenario’s.

Concrete handvaten 

• Creëer in de maanden september/oktober met de huisartsenkring een kader voor de aanpak van de infectiepathologie, ook tijdens de wachtdienst. Weet dat lokale besturen hierin kunnen ondersteunen. Er zijn vier opties voor klinisch onderzoek en het testen van de patiëntenpopulatie op COVID-19: 
  1. in de eigen huisartsenpraktijk, 
  2. geconcentreerd in enkele praktijken, 
  3. in triage- en testcentra, 
  4. combinatie van bovenstaande. 
• Heb oog voor een veilige werking volgens de 10 vuistregels voor een veilige praktijkvoering. 
• Voorzie voldoende infectieraadplegingsmomenten op het einde van een consultatieblok en indien mogelijk aparte ‘praktijkcircuits’ zoals bijvoorbeeld een aparte consultatieruimte en gescheiden in- en uitgang. 
• Verwijs (tenzij anders afgesproken) patiënten en hoogrisicocontacten zonder symptomen naar test-en triagecentra voor een COVID-test. Binnenkort kunnen deze patiënten direct met een ‘corona test prescriptie code’ vanuit het callcenter naar het lokale test- en triagecentrum. 
• Inventariseer wekelijks het benodigde persoonlijk beschermingsmateriaal en maak afspraken met leveranciers voor de komende maanden. Vraag eventueel ondersteuning aan de kring/eerstelijnszone. 
• Volg de evoluties van de test- en triagecentra op binnen de huisartsenkring. Houd rekening met/ maak lokale afspraken over:
  • Testcentra:
    • de maximale testcapaciteit, 
    • toegankelijkheid en rechtstreekse afspraken voor patiënten, 
    • informatiedeling aan asymptomatische patiënten. 
  • Triagecentra:
    • gebruik van de triagefunctie in het najaar, 
    • mogelijkheid om bij dreigende overbelasting van een ziekenhuis het triagecentra binnen de 48 uur te openen, 
    • deelname van alle artsen van de kring (tenzij medische contra-indicatie) om de continuïteit te verzekeren. 
  • Lokale contactopsporing:
    • is er een contactpersoon met medische achtergrond in de zorgraad (medische SPOC) aangeduid? 
• De COVID-crisis brengt veel administratieve last met zich mee door het voorschrijven van diverse attesten (o.a. een ziekteattest voor patiënten met symptomen en quarantaineattest). Stel grenzen. Met ‘Project Kafka’ doet Jong Domus er alles aan om de administratieve belasting in het algemeen te minderen.

Om een overbelasting van de gezondheidszorg te voorkomen is het meer dan ooit van belang om te vaccineren tegen de seizoensgebonden griep en zo nodig pneumokokken. Vaccinatie in COVID-tijden vereist aanmerkelijk meer tijd en organisatie dan in ‘normale’ tijden. Ook zal de vaccinatie gefaseerd verlopen; de door de Hoge Gezondheidsraad gedefinieerde doelgroepen krijgen hierin voorrang. Dit vraagt om heldere afspraken tussen arts, patiënten en apotheker.

Concrete handvaten 

• Identificeer de doelgroep (met gebruik van het softwarepakket). Meer informatie over de doelgroepen vind je hier. 
• Informeer de doelgroep over:
  • de reden van de oproep, 
  • het maken van een afspraak (telefonisch of online, geen vrije inloopmomenten), 
  • het verkrijgen van een voorschrift, 
  • de locatie en het tijdstip van de vaccinatie. 
• Verspreid informatie in de wachtzaal (affiche of tv-scherm) en via de praktijkwebsite en individueel via het softwarepakket/de telefoon/briefpost en via mantelzorgers en familieleden. 
• Plan de vaccinatiemomenten in bij voorkeur in november en ten vroegste half oktober. De timing is afhankelijk van de werkbelasting in je praktijk. Houd rekening met het optreden van een anafylactische shock. 
• Organiseer de griepvaccinatie op drie mogelijke manieren:
  • in de eigen praktijk: het vaccineren tegen griep gebeurt tijdens een niet-infectieuze raadpleging. Maak duidelijke afspraken met het intern team (verpleegkundige, huisarts, studentverpleegkundige en haio). 
  • op een externe locatie: vaccineren kan ook op een externe locatie (bv. container of school). Neem voor de organisatie hiervan contact op met je kring en gemeente. 
  • bij de patiënt thuis: spreek af wie van het praktijkteam en/of extern team verantwoordelijk is voor de huisbezoeken. 
• Maak ook pneumokokkenvaccinatie bespreekbaar. Verwijs patiënten naar de website www. laatjevaccineren.be. 

Best practices en informatie werden aangereikt tijdens de webinar griep- en pneumokokkenvaccinatie op 1 september 2020. Meer informatie vind je op de MFO-website en bij de FOD. 

Begin oktober lanceert Domus Medica een draaiboek voor griepvaccinatie waarin bovenstaande stappen verder worden toegelicht.

Huisartsen geven vandaag alles wat ze hebben, met hart en ziel, dag in dag uit. Zowel op persoonlijk als op professioneel vlak is de impact van de COVID-crisis groot. De veranderende richtlijnen en maatregelen, de rollercoaster-curve van het aantal besmettingen, het tekort en teveel aan informatie,… creëren stress, angst en vermoeidheid. Bereid je voor op een nieuwe COVID-19-crisis en zorg voor jezelf en voor elkaar.

Concrete handvaten 

• Let op je eigen welzijn! Artsen zijn ook maar gewone, kwetsbare mensen met twijfels en problemen. Praat erover en wissel ervaringen uit met elkaar. Je staat er niet alleen voor! Ga tijdig ten rade bij je eigen huisarts, je praktijk, een co-arts uit de kring, een onafhankelijke organisatie... 
• Bereid je als huisartsenpraktijk voor op de komende maanden. Gebruik hiervoor de richtinggevende vragen in bijlage 1. 
• Denk als huisartsenpraktijk samen met de kring een noodplan uit in het geval van overbelasting en uitval. De permanentiegids van Domus Medica kan daarbij helpen. Volg hierin het ‘stappenplan bij plotse uitval van een collega’ (pg. 21-23): 
  1. Verwittig de huisartsenkring bij uitval 
  2. Organiseer een kringvergadering 
  3. Zorg voor de zieke huisarts zelf en/of zijn familie 
  4. Zoek een vervanger 
  5. Verwittig de patiënten en collega’s 
  6. Verleen toegang tot dossiers 
  7. Maak afspraken met de vervangende arts 
  8. Verwittig de huisartsen(kring) opnieuw bij werkhervatting 
• Vervangartsen zijn ook te vinden op ons platform medi-Jobs.