Het blijkt niet zo vanzelfsprekend te zijn om in de huisartsenpraktijk het onderwerp ‘seks’ ter sprake te brengen. De patiënt zelf durft niet goed het thema aan te snijden, maar ook de arts weet vaak niet goed hoe en wanneer hij/zij best hierover doorvraagt.
In België zien we een toename van de incidentie van seksueel overdraagbare infecties (SOI) zoals chlamydia, gonorroe en syfilis. Deze infecties verlopen vaak asymptomatisch. Bovendien is er een risico op complicaties met drastische gevolgen: PID, EUG, tubaire infertiliteit, verminderde motiliteit van spermatozoïden,… Er is ook een risico op perinatale overdracht.
Om de huisarts te ondersteunen en aan te moedigen het onderwerp ter sprake te brengen en meer opportunistisch te gaan screenen naar soi, werden in samenwerking met het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid ondersteuningsmaterialen ontwikkeld voor de huisartsenpraktijk.
De praktijktool
De praktijktool werd ontwikkeld voor gebruik door zowel de huisarts als de verpleegkundige.
Op volgende klinische vragen biedt deze tool een antwoord:
- wanneer neem je een soi-anamnese af?
- wat is de inhoud van een soi-anamnese?
- wanneer test je op welke soi?
- hoe test je op de verschillende soi?
- hoe behandel je de verschillende soi?
- wat is de inhoud van pretestcounseling?
- wat is de inhoud van posttestcounseling?
Het LOK-pakket
Het bespreken van preventie, screening en diagnose van seksueel overdraagbare infecties is zowel voor de patiënt als voor de huisarts niet altijd vanzelfsprekend.
Dit LOK-pakket over seksueel overdraagbare infecties in de huisartsenpraktijk kan de huisarts ondersteuning bieden in de aanpak ervan. Via casussen geraakt hij/zij meer vertrouwd met de problematiek gerelateerd aan SOI zoals deze zich kan presenteren in de huisartsenpraktijk. Méér vertrouwd zijn met het onderwerp, maakt dat het ook makkelijker bespreekbaar wordt.
Daarnaast worden er ook een aantal tools beschikbaar gesteld die bruikbaar zijn in de dagelijkse praktijk, zoals een steekkaart, een overzicht van nuttige adressen, informatie over correct condoomgebruik en over wat te doen indien een condoom scheurt en een brief om eventueel op een anonieme manier de partner(s) te verwittigen dat hij/zij een risico gelopen heeft op een SOI en zich daarom best laten testen.
Na deze LOK-vergadering...
- Ken je de meest voorkomende SOI in België, weet je wanneer en hoe hierop gescreend kan worden, weet je hoe deze behandeld worden
- Weet je wat een SOI-anamnese inhoudt
- Weet je waarom jongvolwassenen, homomannen en mensen afkomstig uit subsaharaans Afrika in deze context bijzondere aandacht krijgen
- Weet je wat “PEP” betekent en wanneer dit van belang is
- Ken je de inhoud van een advies “veilig vrijen”, ken je de eigen barrières om dit advies te geven en weet je hoe deze te slopen
- Weet je waar extra informatie te vinden over SOI, weet je naar wie te verwijzen
Steekkaart
De steekkaart geeft een handig overzicht en samenvatting van de adviezen die in dit LOK-pakket aan bod komen. Het kan gebruikt worden in de dagelijkse praktijk om snel iets op te zoeken.
Advies correct condoomgebruik
Aan de hand van het advies rond correct condoomgebruik kan je als huisarts je patiënt informeren over correct condoomgebruik: soorten condooms, hoe aanbrengen, glijmiddel nodig en zo ja, welk glijmiddel,… Je kan het advies ook gebruiken als ondersteunende folder en een printje meegeven aan je patiënt.
Advies bij gescheurd of afgegleden condoom
Samen met het advies over correct condoomgebruik, geef je best ook advies over wat wel en niet te doen bij een gescheurd of afgegleden condoom. Je kan tijdens het consult dit document samen met de patiënt overlopen en/of een printje meegeven.
Brief partnernotificatie
Blijkt je patiënt een SOI te hebben, dan adviseer je je patiënt om ook zijn partner(s) van de voorbije 6 maanden te waarschuwen. Vindt de patiënt het moeilijk om dit zelf rechtstreeks te doen, dan kan deze brief hierbij helpen. De bedoeling is dat je patiënt de naam (namen) van de partner(s) en het adres opgeeft. De naam van de patiënt zelf, komt er niet op. Jijzelf als huisarts, duidt aan om welke SOI het gaat en stuurt deze brief vanuit jouw eigen naam op (of je geeft de brief met jouw naam als afzender mee met de patiënt en hij/zij zorgt voor een postzegel en deponeert het in een brievenbus).
Link naar de KCE-richtlijn over de diagnose en aanpak van gonorroe en syfilis
In samenwerking met clinici, wetenschappers en patiëntenverenigingen ontwikkelde het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE) de eerste wetenschappelijke Belgische richtlijn voor de diagnose en behandeling van gonorroe en syfilis. De richtlijn, vooral bestemd voor huisartsen, moet ervoor zorgen dat de opsporing en aanpak van deze infecties op een uniforme, wetenschappelijk onderbouwde manier gebeurt. https://kce.fgov.be/nl/diagnose-en-aanpak-van-gonorroe-en-syfilis
Het KCE ontwikkelde daarnaast een online tool voor het opsporen, behandelen en opvolgen van chlamydia, gonorroe, syphilis, HIV en hepatitis A, B en C. De tool werd samen met mensen van het terrein ontwikkeld en is bedoeld voor zorg- en hulpverleners van de eerste lijn (vooral huisartsen), om te gebruiken tijdens de consultative. De tool kan gratis geraadpleegd worden via www.soa.kce.be
Richtlijn
Wegens toenemende resistentie van Chlamydia spp. en N. gonorrhoeae voor macroliden zijn de aanbevelingen over de behandeling momenteel in herziening. In afwachting van een update van deze klinische vraag verwijzen we voor de behandeling van Chlamydia trachomatis en andere SOA's door naar de Belgische Gids voor Anti-infectieuze behandeling in de ambulante praktijk: https://overlegorganen.gezondheid.belgie.be/sites/default/files/documents/bapcoc_gids_antiinfectieuze_behandeling_2022.pdf
Zie ook Management van Seksueel Overdraagbare Aandoeningen: wat is nieuw? | Domus Medica